Pagina 15 van: Marktvisie 11 – 2020

MARKTVISIE 15

Mondkapjes, ze zorgen voor verdeeld-heid in de samenleving. Sommigen
vinden dat ze bijdragen aan het bestrijden
van het coronavirus en dus moeten we ze,
hoe vervelend ook, tijdelijk opzetten voor de
algehele volksgezondheid. Anderen wijzen
op de wetenschappelijke onderzoeken die
het nut ervan onderuithalen en de tegen-
strijdigheden die onze bestuurders de ether
inslingeren. In consumentenprogramma
Kassa vertelde professor Binnenmilieu Phi-
lomena Bluyssen en postdoc-onderzoeker
Marco Ortiz van de TU Delft half oktober dat
de consumentenmondmaskers alleen
‘schijnveiligheid’ bieden, zoals de minister
zelf al eerder aangaf. De overheid propa-
geerde het zelf maken van een mondkapje,
maar had daarvoor zelfs de verkeerde
maten op de eigen kanalen staan. De con-
clusie van deze wetenschappers: alleen me-
dische mondkapjes helpen. Maar die mogen
vanwege schaarste niet worden gedragen
door het gewone volk.

Experiment
In de zomer is in Amsterdam en Rotter-
dam al een kleine maand een mond-
kapjesverplichting geweest. Op de Albert
Cuypstraat en de markten op Plein ‘40-’45
waren mondmaskers vanaf 5 augustus
verplicht. In Rotterdam onder andere op
de markten op het Visserijplein, Afrikaan-
derplein en de Binnenrotte en de over-
dekte winkelcentra Zuidplein en
Alexandrium. Het was, zo gaf de overheid
toe, ‘een gedragsexperiment’. Doel: onder-
zoeken of het publiek er klaar voor was en
of het de 1,5-meterregel zou bevorderen.
Het leidde tot veel weerstand, ook vanuit
de ambulante handelaren. “Het is net alsof
Femke Halsema (burgemeester van Am-
sterdam, red.) bij de eerste drukke straten
die in haar opkwamen de regels heeft
doorgevoerd”, aldus een marktonder-
nemer in Het Parool. Vlakbij de bekendste
marktstraat van Nederland, op het Gerard
Douplein, gevuld met restaurant en cafés,
was het immers veel drukker en daar gold
geen verplichting.
De horecagelegenheden met terrassen op
de Albert Cuypmarkt zorgden dat de on-
dernemers zich soms ‘gediscrimineerd’
voelden. Op de terrassen hoefden de men-
sen immers geen mondkapje op, terwijl de
marktkoopmannen gedwongen werden
om in de zijstraten hun lunch op te eten.
En nog veel zorgwekkender: de kooplieden
zagen dat er minder mensen op de markt

afkwamen door de mondkapjesplicht. Op
1 september werd het experiment beëin-
digd en werd het volgens de handelaren
direct drukker op de Amsterdamse markt.
Duidelijk is dat een plicht de sfeer op de
markt niet bevorderd en ook de opkomst
niet ten goede komt.

Besmettingen
Nu de berichten in de media over grote
aantallen besmettingen weer toenemen,
bestaat er een kans dat de publieke opinie
is veranderd. Het experiment vond plaats
in hartje zomer, wat het dragen van een
kapje nog eens extra vervelend maakte.
Wellicht is er nu meer draagvlak, nu men-
sen weer banger worden om corona op te
lopen. De CVAH heeft ook een vernieuwd
protocol opgesteld voor markten, maar

een expliciet mondkapjesadvies zit daar
niet bij, stelt Paul Reudink, voorzitter com-
municatie van de vereniging. “Wij wijzen
daarin op de richtlijnen van RIVM.”
Op de vrijdagweekmarkt in Leeuwarden
zijn de kapjesdragers na de verscherpte
maatregelen in oktober duidelijk bezig aan
een opmars, maar de niet-dragers zijn nog
altijd in de meerderheid. De kebabkraam-
houder illustreerde de spagaat waarin ‘we’
zitten ongewild perfect: hij had wel een
mondkapje op, maar droeg ‘m onder zijn
neus. “Pffff, anders is het niet vol te hou-
den met die dingen. Veel te warm. Het is
hier al warm zat. Je gaat er ook steeds
aanzitten”, puft hij uit. Zijn collega had
helemaal geen kapje op. “De een zegt dat
het werkt, de ander van niet. Wie moet je
nog geloven?” l

??
??

Wat zijn de wettelijke regels?
De overheid heeft voorlopig ‘een dringend advies’ uitgevaardigd en geen verplich-
ting. Dat komt omdat het wettelijk verplichten enorm veel haken en ogen heeft.
Bovendien is een deel van de bevolking faliekant tegen. De discussie of verplichten
überhaupt mogelijk is, is in volle gang. “Het verplichten van het dragen van een
mondkapje is wettelijk gezien niet mogelijk”, stelt Jan Brouwer, hoogleraar Recht
en samenleving aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Dit is een indirect middel om
gedrag te veranderen; dat mag simpelweg niet.” Ook collega Adriaan Wierenga zegt
dat de mondkapjesplicht een kledingvoorschrift is, en daarmee wordt inbreuk ge-
maakt op de persoonlijke levenssfeer. “Dan ga je van de grondwet afwijken en dat
mag niet”, zegt de noodrechtspecialist. Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht,
stelt dat een verplichting in strijd is met artikel 10 van de grondwet. “Alle collega’s
zijn het met elkaar eens: dit kan niet. Je kunt niet zeggen: we doen de Grondwet nu
even aan de kant. Dit mag echt niet. Die Grondwet beschermt juist tegen dit soort
noodzakelijkheidsdenken en bestuurlijke ingrepen.” Er zijn ook juristen die wel
ruimte zien voor een verplichting. Op de site Wanted Law wordt gesteld ‘dat de
overheid vrijheidsbeperkende maatregelen kan nemen om de volksgezondheid te
beschermen. Dergelijke maatregelen moeten steeds legitiem, noodzakelijk en pro-
portioneel zijn’. De discussie of dit het geval is, is nog in volle hevigheid bezig.

l

QUOTE XXXXXXXX XXXXXXXX
XXXXX XXXXXXXXXXXX XXXXXXX

E

Fotobijschrift

Op de markt in Leeuwarden waren halverwege oktober de niet-dragers nog in de meerderheid, maar

overduidelijk is dat steeds meer mensen ook op de weekmarkt een kapje opzetten.

14-15_mondkapjes.indd 15 21-10-20 13:38