Pagina 9 van: Marktvisie December 12-2017

den, je hoeft iemand niet bij je thuis uit te
nodigen. Alleen het erkennen van elkaars
aanwezigheid is een belangrijke eerste
stap. De diversiteit in een comfortabele
setting is wat bijzonder is aan de markt. In
plaats van een kostenpost moeten ge-
meenten de markt zien als instrument om
een prettige, leefbare stad te creëren. Op
veel manieren, bijvoorbeeld in de promo-
tie, zou de gemeente een veel belangrij-
kere rol kunnen spelen, net zoals ze doet
met andere publieke ruimtes.”

Janssens geeft een voorbeeld dat hij zag in
Istanboel. “Daar staan de traditionele
markten ook op straat, maar telkens in
een ander deel van de stad. Doordat de
markt door de stad heen beweegt, worden
mensen uit hun eigen buurt gelokt en ge-
stimuleerd naar andere buurten te gaan.
Het zijn als het ware openingen naar an-
dere stadsdelen. In een wijk die slecht be-
kendstaat en waar mensen normaal
gesproken niet heengaan omdat het on-
veilig is, zie je dat ze dat wel doen als er
een markt is. Dan ontstaat er ook contact
tussen verschillende groepen.”
Markten hebben dus de functie dat ze veel
verschillende groepen mensen samen-

brengen. Het is uiteraard de vraag of
nieuwe initiatieven, zoals biologische en
boerenmarkten, of markthallen zoals in
Amsterdam en Rotterdam eenzelfde pu-
bliek trekken of te veel hoogopgeleiden en
hogere inkomensgroepen trekken om een
goede smeltkroes te zijn. Janssens: “Ik heb
niet zozeer die nieuwe markten als zoda-
nig onderzocht, maar ik stel vast dat de rol
van markten als publiek domein over het
hoofd wordt gezien. Ik ben niet tegen
nieuwe markten, maar als er alleen inte-
resse en aandacht is voor het faciliteren
van nieuwe markten, dan is het belangrijk
om te kijken naar de mate waarin de
nieuwe markten als publiek domein fun-
geren.”

Illegale straathandel
Hoewel Janssens wat betreft de Neder-
landse situatie vooral iets kan zeggen over
Amsterdam, ziet hij wel in heel Europa de
trend om markten te controleren en
steeds minder te faciliteren in hun func-
ties als publiek domein. “Maar de situatie
in Amsterdam is heel specifiek vanwege
de ontstaansgeschiedenis. Ik heb geen
idee hoe dat bijvoorbeeld in Rotterdam is.”
De Gemeente Amsterdam probeert vol-

gens Janssens vooral de overlast van
markten te beperken in plaats van mee te
helpen de markten mogelijk te maken en
tot bloei te brengen. “Dat is historisch zo
gegroeid”, legt hij uit. “Vanwege de belas-
tinginkomsten en de voedselvoorziening
voor de stad was het organiseren van
markten van oudsher een duidelijke taak
voor het openbare bestuur, maar dat is op
een gegeven moment verdwenen. In Am-
sterdam werden de afzonderlijke markten
gecentraliseerd en bijeengebracht in wat
nu de groothandelsmarkt is.”

De huidige straatmarkten, zoals de Albert
Cuypmarkt en de Dappermarkt, ontston-
den begin twintigste eeuw als illegale
straathandel, als gevolg van de stadsuit-
breiding. “Omdat er in die nieuwe wijken
nog niet voldoende winkels waren, gingen
kooplui en straatventers daarheen om op
straat hun spullen te verkopen. Omdat het
zomaar verkopen van spullen op straat al-
tijd verboden is geweest, maar er onvol-
doende winkels waren, wees de gemeente
in 1912 een aantal straten aan, waaronder
de Albert Cuypstraat, waar de kooplui en
straatventers tijdelijk hun spullen moch-
ten verkopen. Het was nog steeds illegaal,

MARKTVISIE 9

E

Het sleutelbegrip in Janssens onderzoek is ‘het publieke domein’,

de sociale functie van de markt als ontmoetingsplaats.

Foto: Fotobureau Roel Dijkstra

08-09-10_promotieonderzoek.indd 9 22-11-17 08:50