Pagina 10 van: Marktvisie Jan/Feb – 1/2 2017
NR 1/2 | FebRuaRi 201710
OnderzOek
besloten minder makkelijk vergunningen
voor braderieën te verstrekken. Dat zou
het eenvoudiger moeten maken om frau-
duleuze handelaren uit te filteren. Navraag
bij de gemeente leert echter dat niet he-
ling, maar concurrentievervalsing door
braderieën en jaarmarkten de aanleiding
is.
Het gebruik van het DOR is in al meer ge-
meenten, waaronder Leeuwarden en Am-
sterdam, verplicht. Inmiddels ligt er in de
Tweede Kamer een wetsvoorstel om het
gebruik van het DOR voor opkopers te ver-
plichten, vertelt Joeri Vig van het Centrum
voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.
“Nu mag je in de meeste gemeenten de re-
gistratie ook nog in papieren boekjes doen,
maar het handhaven en controleren van
een papieren administratie neemt natuur-
lijk veel meer tijd in beslag dan een digi-
tale.”
Zelfreflectie
“Voor de welwillende ondernemer, die niet
fout bezig wil zijn, is het DOR een interes-
sante tool om te checken of een partij
spullen wel of niet gestolen is”, zegt Vig.
“Het DOR is een digitaal opkoopregister
dat door de politie aan ondernemers
wordt aangeboden om hun administratie
bij te houden. Als een ondernemer zijn
spullen registreert, wordt er meteen mel-
ding gemaakt of ze wel of niet als gestolen
geregistreerd staan. Dan doe je er als han-
delaar zelf in ieder geval alles aan om te
voorkomen dat je gestolen spullen inslaat
en doorverkoopt en je je dus schuldig
maakt aan heling.”
Via het DOL, het Digitaal Opkopers Loket,
moeten opkopers zich registreren als op-
koper, waarna desbetreffende gemeente
en de politie daarvan een melding ontvan-
gen. Deze gemeentelijke registratie is wet-
telijke verplicht, maar werd van de kant
van de gemeente nogal eens verwaar-
loosd. “Elke opkoper is wettelijk verplicht
om de burgemeester of een daartoe be-
voegde ambtenaar schriftelijk in kennis te
stellen”, zegt Vig. “Maar in heel veel ge-
meentes werd die wetgeving, die al sinds
begin twintigste eeuw geldt, niet actief bij-
gehouden. Dus dan weet je ook niet welke
opkopers er in een gemeente actief zijn.
Omdat heling nu meer aandacht krijgt,
zien we ook dat gemeentes met BOA’s en
politie veel meer controleren op registratie
van goederen door opkopers. Dat is ook
heel lang achterwege gebleven. Als je dat
niet doet, dan kan de markt ongereguleerd
werken.”
“Organisatoren van markten en brade-
rieën zouden ook eens contact met de po-
litie kunnen opnemen hoe ze er beter voor
kunnen zorgen dat ze alleen bonafide
handelaren op hun markten hebben
staan”, oppert Janssens. “Ze zouden ook
transparantie van de handelaren op hun
markten kunnen eisen. Wanneer bepaalde
goederen gestolen blijken te zijn, weet de
politie in ieder geval van wie die partij af-
komstig is.”
Van Gestel is het daarmee eens. “Belang-
rijk is dat de marktsector een beetje
meedenkt over een oplossing. Hoe groot
het probleem ook is, het gebeurt. Het
lijkt me heel moeilijk dat je op de markt
staat met een eerlijke handel en twee
kraampjes verder worden goedkopere
spullen verkocht die waarschijnlijk gesto-
len zijn. Dan is het toch moeilijk om je
als eerlijke handelaar staande te houden?
Dus ik denk dat de marktsector zelf ook
gebaat is bij zelfreflecterend vermogen
in plaats van te zeggen dat het nauwelijks
voorkomt, of alleen op een bepaald soort
markten en dat gemeenten meer moeten
doen. Dat is te gemakkelijk. Het zou
mooi zijn als de sector zelf actief mee-
denkt. Is er een cultuur van wegkijken
en niet willen weten? Is er alom bekend
dat op een bepaalde markt bepaalde han-
delaren gestolen spullen verkopen? Wat
kun je daar als markt aan doen? Daar be-
gint het mee, met de bereidheid om daar-
over mee te denken en een norm te
stellen, in plaats van het te ontkennen of
te bagatelliseren. Bewustzijn is de eerste
stap.” l
Onderzoek
Samen met Ruud Kouwenberg schreef onderzoekster Barbra van Gestel het rapport
Over grenzen op dievenpad. Doel was om actuele informatie te verzamelen over de
facilitering van rondtrekkende bendes. Daartoe werden vijftien strafrechtelijke op-
sporingsonderzoeken bestudeerd. De bendes maakten zich schuldig aan georgani-
seerde winkeldiefstal, inbraken, georganiseerde straatroof en zakkenrollerij,
overvallen en georganiseerde autodiefstal.
In de bestudeerde zaken spelen marktkooplui bij de heling van gestolen goederen
uit winkels een belangrijke rol. Niet alleen onderhouden ze intensief contact met
bendeleden over vraag en aanbod van producten; ze zorgen ook voor continuïteit
van georganiseerde winkeldiefstal en zorgen zo voor een constante afzetmarkt van
gestolen spullen. Soms regelt een marktkraamhouder zelfs de tijdelijke huisvesting
van bendeleden waar gestolen goederen van worden gekocht.
In de dossiers komen ook andere beroepen en bedrijven in beeld, zij het minder
prominent: opslagbedrijven, telefoonwinkels, makelaars, autoverhuurbedrijven, au-
tosloperijen en autoverkopers. Daarnaast spelen recreatieparken een belangrijke
rol, niet alleen voor de tijdelijke huisvesting van bendeleden, maar ook als ontmoe-
tingsplaats voor dieven en helers, en als opslagplaats of ophaaladres voor internati-
onale pakketdiensten.
Volgens het WODC-onderzoek Focus op heling uit 2016 bestaat meer dan de helft
van de geregistreerde geheelde goederen (52 procent) uit (onderdelen van) voertui-
gen, waarbinnen fietsen, personen- en bestelauto’s en brom- en snorfietsen de
grootste subcategorieën vormen. Op plaats twee en drie (beide 7 procent) van door
de politie geregistreerde geheelde goederen staan geluids- en beeldapparatuur –
vooral communicatieapparatuur – en gereedschap. Drogisterij- en supermarktarti-
kelen afkomstig van georganiseerde diefstal – waaronder ladingdiefstal – worden
onder het mom van een opkopers- of faillissementspartij aangeboden op (tweede-
hands) markten, in cafés en in woonwijken. Experts wijzen verder op de populari-
teit van e-bikes, radionavigatiesystemen, sieraden en goud in het helingcircuit.
Van de WODC-rapporten is een samenvatting en de volledige tekst te downloaden
op www.wodc.nl.
08-09-10_illegalehandelmarkten.indd 10 25-01-17 09:44