Pagina 55 van: Marktvisie Juni – 5 2019

mARKTViSie 55

Mooi verhaal over de Afrikaander-markt, maar inmiddels loopt de pilot
niet meer’, mailde John van der Pluijm
ons. Hij staat met zijn fruitkraam op de
Afrikaandermarkt en moet per 1 april zelf
zijn afval afvoeren. “Dat is niet zo’n punt,
want voor het karton krijg ik geld en voor
het overige heb ik een afvalbak gehuurd”,
zegt hij. “Maar waarom kan de gescheiden
afvalinzameling in Amsterdam wel kos-
tendekkend zijn en hier niet?”

Right to Challenge
Goede vraag. De Afrikaanderwijk Coöpera-
tie, die in maart 2017 de afvalinzameling
op de markt van de Gemeente Rotterdam
overnam, leek immers op de goede weg.
Het inzamelen van karton leverde geld op,
het gescheiden storten van plastic leverde
een kostenbesparing op omdat er daar-
door minder ‘duurder’ restafval hoefde te
worden gestort.
Samen met Superuse Studios werd gewerkt
aan een grondstoffenstation op de markt,
waar de verschillende reststromen niet al-
leen zouden worden ingezameld, maar ook
zoveel mogelijk zouden worden verwerkt.
Ook werden plannen gemaakt hoe in de
toekomst meer afvalstromen als grondstof-
fen voor nieuwe producten kunnen worden
ingezet. Dit jaar zou een begin worden ge-
maakt met het inzamelen van gft-afval. Bo-
vendien werden vier mensen uit de wijk
vanuit een uitkering aan betaald werk ge-
holpen, als inzamelaar van de afvalstromen.
“We hebben onze pilot voor een deel van-
uit het Right to Challenge gedaan”, zegt
Annet van Otterloo van de Afrikaanderwijk
Coöperatie. “Daarbij kunnen burgers taken
van de gemeente overnemen als ze die
goedkoper, efficiënter of beter kunnen uit-
voeren dan de gemeente. Iedereen is het er
wel over eens dat we het beter en goedko-
per doen, maar voor de gemeente is het
heel moeilijk om inzichtelijk te maken wat
ze voorheen precies kwijt waren aan het
afval van de markt. Op papier is dat nul
euro, omdat het bedrijfsafval is en de ge-
meente daar volgens de wet niet verant-
woordelijk voor is. In werkelijkheid waren
ze er behoorlijk wat geld aan kwijt, omdat
er altijd veel zwerfafval overbleef. Onze
pilot was wel goedkoper, maar nog steeds
duurder dan de gemeente zou willen.”

Betere deals
Dus kwam er na twee jaar een einde aan
de pilot van de Afrikaanderwijk Coöpera-

tie. “De Right to Challenge-projecten, zoals
op de Afrikaandermarkt, moeten uiteinde-
lijk zichzelf kunnen bedruipen”, zegt Bri-
gitte Moratis, woordvoerder van de
Gemeente Rotterdam. “De pilot op de Afri-
kaandermarkt heeft twee jaar de kans
gehad, maar we zagen geen kans op ver-
betering van de mogelijkheden om het
project financieel op zichzelf te laten
staan. Dat is jammer, maar vanuit Right to
Challenge kan daar geen geld meer naar-
toe. Op deze manier zouden we niet
komen tot de markt zoals we die graag
willen in Rotterdam, namelijk circulair.”
Van Otterloo is van mening dat de pilot
van de Afrikaanderwijk Coöperatie niet al-
leen moet worden beoordeeld op de mate
waarin die zichzelf bedruipt, maar ook op
het geld dat de gemeente daardoor niet
uitgeeft. “Er is een besparing aan de kant
van de gemeente omdat ze het Afrikaan-
derplein minder schoon hoeven te maken,
dus dat moet je dan ook aftrekken van de
kosten die wij maken in de pilot. De vier
mensen die we voor de afvalinzameling in
dienst hadden en die door ons werden be-
taald, kwamen uit de uitkering. Daar zit
dus ook een besparing. En in het stageld
van de marktkooplui zit een klein stukje
schoonmaakkosten door de gemeente, dus
als wij het helemaal zelfstandig zouden
moeten doen, dan zou een deel van dat
geld natuurlijk ook naar ons moeten.”
Ook wijst Van Otterloo op de afvalcontrac-
ten van de gemeente waarvan de pilot nu
gebruikmaakte. “Als we het kostendek-
kend willen maken, zouden we ook con-
tracten van de gemeente moeten
overnemen en daar zelf betere deals uit
moeten halen.”

Alle markten circulair
De gemeente en de Afrikaanderwijk Coö-
peratie zijn nog in gesprek om te zien of er
andere manieren zijn om het initiatief te
ondersteunen. Van Otterloo: “Dat moet
dan wel voor een substantiële periode. Als
het echt helemaal op zichzelf moet staan,
dan hebben we wel twee tot drie jaar
nodig om verdienmodellen te ontwikkelen
voor het restafval, om uit te zoeken wat
voor producten daaruit te maken zijn en
het afvalsysteem van de markten in de
stad anders te organiseren.”
Daarnaast onderzoekt de coöperatie alter-
natieve scenario’s. “We zijn met externe fi-
nanciers aan het kijken of zij het
verduurzamingsprogramma van alle Rot-

terdamse markten kunnen financieren”,
zegt Van Otterloo. Ook wordt gekeken of
de marktkooplui van de Afrikaandermarkt
samen de kosten voor de pilot kunnen
dragen.
Goed idee? “Ik denk het wel”, zegt Van der
Pluijm. “Of ik nou aan de ene kant betaal
of aan de andere kant, dat maakt mij niet
uit. Het gaat erom wat het makkelijkste is
om te werken en over de werkwijze in de
pilot was ik tevreden. Alles wat ik gelijk op
de markt kan storten, hoef ik niet meer
mee te nemen. Maar dat moet je wel goed
regelen, anders wordt er geheid gesjoe-
meld. Afval zoekt op de markt de weg van
de minste weerstand.” Met andere woor-
den: zorg dan dat het afval op alle mark-
ten op dezelfde manier wordt ingezameld.
“Toen je het op sommige markten nog in
een perskraakwagen van de gemeente kon
gooien, namen sommige kooplui gewoon
hun afval van een andere markt mee
daarheen.”
Van Otterloo durft inmiddels voorzichtig
te hopen op een goede afloop. “We krijgen
vanuit de buurt veel steun. En de markt
reageerde boos dat we zijn gestopt. Zowel
de wethouder als de raad hebben uitge-
sproken dat ons initiatief moet doorgaan.
Maar daar hangt natuurlijk wel een prijs-
kaartje aan.” Moratis: “De toekomstvisie
van de Gemeente Rotterdam is dat alle
markten circulair worden. Voor het eind
van het jaar moet daarvoor een plan op
tafel liggen.”
In ieder geval wijzen de neuzen dezelfde
kant op. Wordt vervolgd. l

‘

Financiële redenen noopten de gemeente Rotter-

dam met de pilot te stoppen.

54-55_afval.indd 55 23-04-19 14:27