Pagina 15 van: Marktvisie Maart – 3 2019

MARKTVISIE 15

Het afval dat na marktdagen achter-blijft, leidt in veel gemeenten tot pro-
blemen. Zozeer zelfs dat Rijkswaterstaat
er een jaar geleden het rapport ‘Aanpak
Schone Markten voor Gemeenten’ over
schreef. Niet alleen blijft er na de markt
vaak veel rotzooi liggen, die troep waait
meestal ook nog eens verder de buurt in.

Hergebruiken
Aan zwerfvuil op de markt ergert ook Mar-
tin Kelch zich al jaren. Hij staat met zijn
groente- en fruithandel op de Ten Kate-
markt in Amsterdam. Daar opende hij vijf-
tien jaar geleden een afvaleiland. “Ik heb
dat gedaan omdat ik markten vies vond.
Er blijft vaak zwerfafval achter. Van het
stadsdeel heb ik een stukje grond gekre-
gen, waar we het eiland hebben gebouwd.
We zijn de enige markt in Amsterdam
waar marktkooplui de hele dag door hun
afval kunnen brengen. Ik heb twee men-
sen voor 30 uur per week in dienst om het
afval aan te nemen en te sorteren.”

Sinds eind 2017 is de Ten Katemarkt bezig
om circulair te worden. Het idee achter de
circulaire economie is dat afval in feite

niet meer bestaat: reststromen worden
niet meer als afval beschouwd, maar als
grondstof voor nieuwe producten. Op de
Ten Katemarkt worden karton, gft en hout
gescheiden bij de inzameling. De overige
afvalstromen worden nog afgevoerd als
restafval.
Kelch: “We gaan nu ook plastic scheiden.
Dat gaat naar een fabriek die in juni open-
gaat. Daar wordt het gebruikt om onder
meer stoelen van te maken. Ik heb nu een
nieuw project waarbij we sinaasappel-
schillen gaan scheiden. Die gaan naar een
bedrijf die er zeepjes en parfums van
maakt. En in juli gaan alle winkels om ons
heen hun koffieprut bij ons inleveren. In
een loods gaan we daarop champignons
kweken. Daar kunnen mensen dan cham-
pignons komen knippen. We hebben ook
een tijdje uit het gft-afval jam laten
maken. Dat zijn allemaal kleine dingetjes,
maar de mensen vinden het leuk en het
loopt best goed. Zo trek je mensen naar de

markt, met producten waar een verhaal
achter zit. Dat je het publiek laat beleven
dat de markt niet alleen vuil achterlaat,
maar dat je afval kunt hergebruiken. En
dat wij daar als markt aan meewerken.”

Kostenbesparing
Mooie marketing dus, maar het levert ook
op een directe manier geld op. “Een beetje
markt in Amsterdam, zoals de Albert
Cuypmarkt, is aan de reinigingskosten
met alles erop en eraan zo’n 6 ton per jaar
kwijt”, vertelt Kelch. “Wij doen alles zelf
en zitten op een ton. Vijf jaar geleden zat
ik nog op 2 ton. Dat zijn de kosten die we
als marktkooplui met elkaar betalen om
van het afval af te komen. Wij dalen qua
onkosten voor afval, waar deze op andere
markten alleen maar stijgen.”

Voor het karton krijgt de Ten Katemarkt
geld, maar voor het afvoeren van bijvoor-
beeld de sinaasappelschillen en het plastic
krijgt de markt alleen een onkostenver-
goeding. “Normaal gaan de sinaasappel-
schillen naar de gft”, zegt Kelch. “Dat kost
iets van 140 euro per ton om af te voeren.”
Een uitzondering zijn de pallets, die de

markt zelf retourneert naar de Centrale
Markt om te worden hergebruikt. “Dat
is duurder dan weggooien, maar zo kun-
nen ze zo lang mogelijk worden herge-
bruikt.”

Ontzorgen
Op de Rotterdamse Afrikaandermarkt
wordt de afvalinzameling sinds twee jaar
georganiseerd door de Afrikaanderwijk
Coöperatie, die een circulaire markt na-
streeft. De Afrikaanderwijk Coöperatie
maakte gebruik van het ‘Right to Chal-
lenge’, waarbij burgers taken van de ge-
meenten kunnen overnemen als ze
denken het beter, goedkoper of slimmer te
kunnen doen. “Voorheen kwam er nogal
wat zwerfafval van de markt in de wijk te-
recht”, zegt Annet van Otterloo van de
Afrikaanderwijk Coöperatie. “En afval
werd vooral gezien als probleem. Wij wer-
ken juist samen met partners als Superuse
Studios, die afval veel meer ziet als grond-

stof en kijkt of je daarvan iets van waarde
kunt maken.”

Het circulair maken van een markt begint
volgens Van Otterloo bij het zo weinig mo-
gelijk produceren van afval. “Wat dat be-
treft, loopt de markt best achter,
bijvoorbeeld met plastic zakjes die nog
steeds worden uitgegeven. Aan de andere
kant is de markt in potentie heel circulair,
omdat groenten niet standaard verpakt
zijn. Dus als je dat vergelijkt met een su-
permarkt, is het al makkelijker om de
markt bijvoorbeeld plasticvrij te maken.”

Daarbij helpt het dat de marktkooplui offi-
cieel al hun eigen troep moeten meene-
men. “Doordat wij het inzamelen, hoeven
ze minder mee te nemen en worden ze
ontzorgt. Daardoor kijken marktonderne-
mers over het algemeen positief naar ons
initiatief. Voorheen, toen veegwagens van
de gemeente aan het eind van de dag alles
bij elkaar veegden, werd er vaak juist extra
afval bij gegooid.”

Inzamelen
De nieuwe manier van inzamelen op de
Afrikaandermarkt biedt werk aan vier
mensen uit de wijk, die de hele dag door
het afval van de marktkooplui gescheiden
inzamelen. De gemeente, die de coöpera-
tie inhuurt, voert het gescheiden karton
en plastic vervolgens af naar het recy-
clingbedrijf. Dit jaar wordt ook begonnen
met het inzamelen van gft. “Het karton le-
vert weer geld op”, vertelt Van Otterloo,
“dus zo wordt een deel van de kosten voor
de inzamelaars terugverdiend. En de stort-
kosten zijn lager, omdat er minder restaf-
val is, want restafval storten is duurder
dan gescheiden afvalstromen.”
Momenteel werkt Superuse Studios met
de Afrikaanderwijk Coöperatie aan een
ontwerp voor een grondstoffenstation op
de markt. “Daar moet het afval direct wor-
den ingezameld, maar ook zoveel mogelijk
meteen worden verwerkt”, aldus Van Ot-
terloo. “Dan moet je bijvoorbeeld denken
aan een shredder om plastic kratjes te ver-
malen tot granulaat. Dat is weer makkelij-
ker om te verwerken en zo wordt bij het
afvoeren minder lucht vervoerd.”

Investeren
Financieel blijft het circulair maken van de
markt moeilijk, aldus Van Otterloo. “Het is
heel lastig om structurele financiering te

‘Wij dalen qua onkosten voor afval, waar deze op

andere markten alleen maar stijgen’

E

14-15-16_aanpakafvalopmarkten.indd 15 19-02-19 14:32